“Evropski sud pravde nije zabranio korišćenje Skaja kao dokaza, već je samo dao tumačenje i proceduru na koji način bi dokazi koji se prenose iz države u državu mogli biti upotrebljivi. Neozbiljno je i nekorektno prema javnosti, ali posebno i prema optuženima koji su u pritvoru, saopštavati i obećavati da će zbog ove presude svi biti pušteni na slobodu”
Nigdje u presudi Evropskog suda ne piše da komunikacija sa Skaja ne može biti dokaz. Ta presuda samo je dala tumačenje uslova i proceduru pod kojima se Skaj može koristiti i to nije sporno… Dakle, Evropski sud pravde nije zabranio korišćenje Skaj kao dokaza, već je samo dao tumačenje i proceduru na koji način bi dokazi koji se prenose iz države u državu mogli biti upotrebljivi, kazao je “Vijestima” advokat Veselin Radulović.
On je komentarisao presudu Evropskog suda pravde od 30. aprila, koji je tumačio primjenjivosti Evropskog naloga za istragu na zahtjev Regionalnog suda u Berlinu, u vezi sa presretnutom kriptovanom komunikacijom sa aplikacije Enkročat (EncroChat).
U julu 2020. godine, francuski i holandski pravosudni i policijski zvaničnici saopštili su da su razbili svjetsku mrežu za šifrovanu komunikaciju Enkročat koju su isključivo koristile kriminalne organizacije, šverceri narkotika i nalogodavci i izvršioci atentata.
Evropski policajci potom su razbili i nekada kriptovanu Skaj aplikaciju, koju su takođe, prema njihovim tvrdnjama, dominatno koristile kriminalne grupe i pojedinci.
Na osnovu telefonskih poruka sa oba šifrovana programa, uhapšeno je više hiljada osoba širom Evrope.
Sada, dio pravnih zastupnika optuženih i osumnjičenih u Crnoj Gori tvrdi da se kriptovana SKY ECC aplikacija ne može koristiti kao dokaz pred crnogorskim pravosuđem, jer je pribavljena nezakonito.
Radulović, međutim, tvrdi da to nije tačno, ali i poručuje da je neozbiljno i nekorektno da neko na taj način uliva nadu pritvorenicima – da će sada svi biti pušteni na slobodu.
“Prema stavu Evropskog suda pravde, država čiji građani su predmet nadzora mora biti obaviještena o sprovođenju tih mjera i to je, čini se, urađeno u predmetima vezanim za Crnu Goru. Takođe, mora postojati naredba suda i ona postoji u tim predmetima jer je Apelacioni sud Francuske donio naredbu. Na kraju, mora se odbrani dati mogućnost da osporava prikupljeni materijal i niko ne može biti optužen i osuđen samo zbog posedovanja kriptovanog telefona i te aplikacije. Dakle, Evropski sud pravde nije zabranio korišćenje sky kao dokaza, već je samo dao tumačenje i proceduru na koji način bi dokazi koji se prenose iz države u državu mogli biti upotrebljivi”, rekao je Radulović “Vijestima”.
On je podsjetio da crnogorsko pravosuđe mora, ne samo da poštuje prava optuženih, već i da materijal sa Skaj komunikacije poveže sa drugim konkretnim činjenicama i dokazima: “Jer je jasno da samo tekstovi poruka ne mogu biti osnov za osuđujuće presude”.
“Na kraju, neozbiljno je i nekorektno prema javnosti, ali posebno i prema optuženim licima koja se nalaze u pritvoru saopštavati i obećavati da će zbog ove presude Evropskog suda pravde svi biti pušteni na slobodu, da će svi postupci biti okončani u njihovu korist i da će im država platiti i naknadu štete jer jednostavno takav zaključak se ne može ni posredno izvesti iz stavova Evropskog suda pravde. Očekujem da se sudovi u svakom predmetu odgovorno odnesu prema ovom pitanju i da Sky tretiraju kao i svaki drugi dokaz, ako je pribavljen u skladu sa propisanim procedurama”, kazao je Radulović.
Novović: Uvjereni u zakonitost Skaj materijama
Glavni specijalni tužilac Vladimir Novović, početkom godine kazao je “Vijestima” da je Specijalno državno tužilaštvo (SDT) potpuno uvjereno u zakonitost SKY materijala.
SDT koristi i poruke sa te aplikacije kao dokaz u brojnim predmetima protiv organizovanih kriminalnih grupa.
“Kao što smo više puta javno saopštili, Specijalno državno tužilaštvo je potpuno uvjereno u zakonitost SKY materijala. Naime, radi se o dokazu koji je pribavljen u skladu sa Evropskom konvencijom o međusobnom pružanju pravne pomoći u krivičnim stvarima sa dodatnim protokolima i Zakonom o međunarodnoj pravnoj pomoći u krivičnim stvarima. Inače, članom 45 Zakona o međunarodnoj pravnoj pomoći u krivičnim stvarima je propisano da je procesna radnja koju je preduzeo strani pravosudni organ u skladu sa svojim zakonom, u krivičnom postupku u Crnoj Gori izjednačena sa odgovarajućom procesnom radnjom koju preduzima domaći pravosudni organ, osim ako to nije u suprotnosti sa načelima domaćeg pravnog sistema i opšteprihvaćenim pravilima međunarodnog prava. U konkretnom slučaju nadležni francuski pravosudni organi su SKY materijal izuzeli po naredbama francuskih pravosudnih organa i u skladu sa francuskim zakonodavstvom, što potvrđuje preko 50 sudskih odluka francuskih sudova koje su donesene od nižih do najviših nivoa. S tim u vezi, na istom fonu su odluke Vrhovnog suda Kraljevine Norveške, kao i Regionalnog suda u Hamburgu i Vrhovnog suda Kraljevine Holandije, koje se odnose na aplikaciju Enkročat, što je gotovo istovjetno ‘SKY’ aplikaciji. U konačnom, Specijalno državno tužilaštvo pristupa istragama na sveobuhvatan način upotrebljavajući sva dokazna sredstva propisana Zakonikom o krivičnom postupku, pa se ni u jednom slučaju ne ograničava na postojanje samo jednog dokaza”, rekao je Novović u novogodišnjem intervju “Vijestima”.
U februaru donesena prva presuda za Skaj
U podgoričkom Višem sudu u februaru je donesena prva presuda na osnovu dokaza iz Skaj aplikacije.
To je učinjeno u predmetu protiv okrivljenih za planiranje ubistva Marka Ljubiše zvanog Kan, početkom 2021. godine u Budvi. Sutkinja Vesna Kovačević, saopštila je tada da je Specijalno vijeće kojim je predsjedavala, dokaz sa Skaja prihvatilo kao validan.
“To je potvrđeno SKY komunikacijom kada je Ilić Lazar, a čiji je pin kod G02133 u razgovoru sa NN licem kazao: ‘Brate ove godine čistimo sve, započinjemo sa Kanom, jedva čekam da ga ubijem, sanjao sam da mi je pobegao, poludeo sam’. Što nadalje znači da je ova kriminalna organizacija stvorena radi vršenja krivičnih djela ubistava kako je to opisano u optužbi ovlašćenog tužioca”, navodi se u između ostalog u obrazloženju presude.
